Liên hệ: 0912 699 269  Đăng nhập  Đăng ký

Giá Trị Học

Thật là một ngẫu nhiên hiếm có, một may mắn lớn cho tôi làm một số công việc cuối cùng của cuốn sách này vào các dịp kỉ niệm: - 1000 năm Thăng Long – Hà Nội - 120 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh - 65 năm ngày thành lập nước VNDCCH nay là CHXHCNVN - 56 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ - 35 năm ngày hoàn toàn giải phóng miền Nam và thống nhất đất nước. Các sự kiện lịch sử trọng đại này rất gắn bó với nhau trong dòng giá trị tinh thần bất diệt của dân tộc. Và mỗi một chúng ta, trong đó có tác giả các dòng chữ này, là một thành phần, đều có quan hệ keo sơn với các giá trị bất hủ của những chiến công thần thánh đem lại cho chúng ta cuộc sống ngày hôm nay. Tác giả cuốn sách xin được bày tỏ lời cảm ơn vô cùng sâu sắc tới Bác Hồ, Đảng và Nhà nước cùng nhân dân Việt Nam và Liên Xô (cũ) đã đào tạo tôi thành một cán bộ khoa học, các anh hùng, liệt sĩ, thương binh, các bà mẹ anh hùng, các chiến sĩ, nhất là các bạn cùng trang lứa, trong đó có các nhà giáo đi B và các nhà giáo kháng chiến trong vùng địch tạm chiếm, đồng bào đã hy sinh thân mình hoặc một bộ phận thân thể, đã chịu đựng những năm tháng biết bao gian khổ cực kỳ mà ngày nay không thể tưởng tượng nổi, cho nền độc lập, thống nhất Tổ quốc, cuộc sống hoà bình, an vui, hạnh phúc, cho nền giáo dục nhân dân, nền khoa học nước nhà từng bước sánh vai với bạn bè năm châu, bốn biển, như Bác Hồ hằng mong ước. Nước nhà không được như ngày nay, chắc khó có tác phẩm này. Tác giả hy vọng có đóng góp nhỏ, dù chỉ như hạt cát, giữ gìn và phát triển, phát huy các giá trị của dân tộc và con người Việt Nam. Tôi đi từ giáo dục học, tâm lý học đến với giá trị học trong thời điểm nhấn mạnh hơn bao giờ hết đường lối “giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, tiếp thu tinh hoa nhân loại” và cũng là lúc trong xã hội, thang giá trị, định hướng giá trị, thước đo giá trị có những biến động mạnh, những thay đổi lớn lao, thậm chí có chỗ đảo lộn, gây nhiều bức xúc, băn khoăn, lo lắng có khi đến cay đắng, đau lòng từ trong nhà ra ngoài ngõ. Người người, nhà nhà quan tâm đến giáo dục, nhất là giáo dục đạo đức, nhân cách. Cuốn sách này mong được đáp ứng, dù phần nhỏ, vào công việc hết sức trọng đại này của dân tộc. Để làm được việc đó, vì là một công trình khoa học, nên lại phải đi từ ngọn nguồn, dù chưa có điều kiện, cả về thời gian cả về tư liệu, có khi cả trình độ cũng có chỗ hạn chế, thực hiện đến nơi đến chốn, mong bạn đọc thông cảm. Thế là một cuộc hành trình không ít gian nan bắt đầu từ tìm tòi xem ý tưởng “Giá trị con người” có tự bao giờ, ai là tác giả, ý tưởng đó phát triển qua vài mốc chính đến khoa học về giá trị hiện đại, quan tâm nhiều hơn tới hệ giá trị một số nơi trên thế giới – châu Âu, Mỹ, Đông Á, Đông Nam Á – bao gồm những gì và tác dụng của chúng đối với tiến bộ xã hội trở thành văn minh, giàu có - mục đích chính của cuốn sách nhỏ này. Cuộc hành trình muốn đến đích này, lại phải dừng lại một số vấn đề cơ bản, như đối tượng và cơ sở triết học của giá trị học, trải nghiệm là cơ chế tạo lập và vận hành của giá trị và thái độ giá trị. Một điều tác phẩm nhất thiết phải đề cập đến, dù chưa được như mong muốn, là tìm hiểu các giá trị chung của loài người và con người: Tính người, tình người, các giá trị “Chân, Thiện, Mỹ”, giá trị sống còn, giá trị lao động, quan hệ người - người, giá trị trách nhiệm xã hội... Tóm lại, giá trị học trình bày trong tập sách này là bước đi mới ban đầu ở nước ta, gắn bó mật thiết với các khoa học: - Đạo đức học, - Văn hoá chính trị học, - Nghiên cứu con người – Nhân học văn hoá, - Tâm lý học – Tâm lý học giá trị, - Giáo dục học – Giáo dục học giá trị. Nội dung sách này có thể hỗ trợ các khoa học kể ra ở đây. Ngược lại, tri thức của các khoa học này có phần trợ giúp đắc lực cho tiếp thu sách này. Nhưng công trình này không nhằm đơn thuần trình bày một số hiểu biết về giá trị học, mà, như tên gọi cuốn sách, chủ yếu nhằm mục đích cung cấp cơ sở lý luận để đúc kết và xây dựng Hệ giá trị chung của người Việt Nam trong thời đại công nghiệp hoá theo hướng hiện đại, mở cửa hội nhập với khu vực, với thế giới (nói gọn: Thời nay). Vạn sự khởi đầu nan, hy vọng, khó khăn ban đầu được khắc phục, công việc sẽ thu được kết quả. Tiếp nối truyền thống dân tộc, từng người, gia đình và cả xã hội... hơn bao giờ hết giáo dục vun xới giá trị bản thân và cộng đồng, nhất là các nhà chức trách, các tổ chức, doanh nghiệp... thực sự trọng dụng, phát huy giá trị của từng con người, để chúng ta có nguồn nhân lực, “vốn người” hoàn toàn đủ sức (trên thực tế chúng ta có đủ tiềm năng, như lịch sử dựng nước và giữ nước đã chứng minh) đồng thuận, đoàn kết đưa nước ta thành một nước văn hiến phát triển, độc lập, giàu có, dân chủ, an bình, hạnh phúc. Đây cũng là ước muốn của tác giả, như tất cả các bạn. Như trên đã nói, tác phẩm còn xa mới đạt mức hoàn thiện, chắc chắn còn nhiều thiếu sót. Chỉ mong sao có bạn đọc và chờ đợi các bạn chỉ giáo những khiếm khuyết. Được vậy, tôi xin vô cùng cảm ơn! Hà Nội những ngày lịch sử năm 2010 TÁC GIẢ *** Bài mục thứ nhất Đi vào nghiên cứu giá trị học: Ý tưởng và triển khai Cuốn sách này viết về Giá trị học là Khoa học về Giá trị. Bài mục này (mục lục sách không theo “Phần...”, “Chương...”, mà theo “Bài mục...”) trình bày “lịch sử” quá trình lao động viết nên công trình này. Trong quá trình viết luận án Tiến sĩ khoa học “Hành vi và hoạt động” ở khoa tâm lý học, trường Đại học Tổng hợp Lômônôsốp (1973-1977), tôi đã quan tâm đến Giá trị học - Khoa học về Giá trị. Nhưng hồi ấy ở Liên xô chưa cho phép trình bày suy nghĩ đó, mãi khi về nước, tại Hội thảo tâm lý học toàn quốc tổ chức năm 1978 tại Nha Trang, trong báo cáo khoa học “Tâm lý học và khoa học nghiên cứu con người” tôi mới có thể trình bày khẳng định: “... tâm lý học phải coi trọng giá trị và quy luật giá trị đang tồn tại một cách khách quan...”, coi đó là “nội dung cơ bản của cuộc sống thực, trong đó đời sống người nảy sinh và phát triển...”(1). Khi nghiên cứu Tâm lý học Hành vi ở Mỹ - nơi có nền kinh tế thị trường từ lâu và đã thu được nhiều thành quả phát triển kinh tế rất khả quan - tôi ngày càng thấy rõ việc nghiên cứu tâm lý người trong trường tác động của quy luật giá trị, chính là con đường nghiên cứu tâm lý, như Các Mác đã chỉ ra, của “... những cá nhân hiện thực..., hoạt động của họ và những điều kiện sinh hoạt vật chất của họ”(2). Tuy nhiên, cuối thập kỷ 70 và suốt thập kỷ 80 thế kỷ trước, tôi được giao một số đề tài nghiên cứu khoa học khác, nên chưa đi vào đề tài giá trị học được, ngoại trừ dịp tôi nhận làm Tổng chủ biên tập sách “Phương pháp luận nghiên cứu khoa học giáo dục” (Viện Khoa học Giáo dục, Bộ Giáo dục, 1981). Khi lập đề cương cho tập sách trên, tôi vẫn đeo đuổi ý tưởng đưa giá trị học vào khoa học giáo dục nên đã giao cho PGS. TS. Trần Tuấn Lộ viết một bài theo hướng này. Rất tiếc bài viết đó lại chủ yếu nói về các giá trị thẩm mỹ. Kể từ sau “Đổi Mới”, Đảng và Nhà nước ta mới quan tâm thực sự thích đáng (cả về lý luận và thực tiễn) đối với quy luật giá trị, được tính đến không phải chỉ trong lĩnh vực kinh tế, mà cả trong nhiều lĩnh vực khác, nhất là đối với con người. Chính sách sử dụng nhân lực đã tạo thêm cơ sở xã hội thôi tôi thúc suy nghĩ tìm cách triển khai ý tưởng nghiên cứu giá trị học. Rất may mắn, những năm 1989 và 1990 tôi được Uỷ ban Khoa học - Kỹ thuật Nhà nước (nay là Bộ Khoa học – Công nghệ) mời tham gia vào Tiểu ban chuẩn bị một số chương trình nghiên cứu khoa học, rồi tiếp đó làm Chủ nhiệm Chương trình khoa học – công nghệ Nhà nước (KHCN NN) KX-07 “Con người - mục tiêu và động lực của sự phát triển kinh tế - xã hội” theo tư tưởng ghi trong Cương lĩnh của Đảng ta (1991). Phải nói thêm rằng đây là lần đầu tiên trong khoa học nước nhà có chương trình KHCN NN về con người: Cách tiếp cận mới với “nhân tố con người”, nhấn mạnh vai trò quan trọng của “nhân tố con người”. Với tư cách là Chủ nhiệm chương trình, tôi đề xuất 19 đề tài, được Ban chủ nhiệm chương trình nhất trí thông qua. Trong đó có đề tài về “Nhân cách”(3). Khi triển khai đề tài này cùng với đề tài “Phương pháp luận”, Chương trình đã vận dụng phương pháp tiếp cận giá trị học vào triển khai; đồng thời, có đề tài nhánh nghiên cứu “Định hướng giá trị nhân cách” và “Giáo dục giá trị” (một đề tài do PGS (nay là GS) TSKH. Thái Duy Tuyên, một đề tài do PGS. (nay là GS.) TS. Nguyễn Quang Uẩn phụ trách(4). Có thể nói, KX – 07 là công tình đầu tiên triển khai ý tưởng đi vào nghiên cứu khoa học về giá trị (giá trị học) ở Việt Nam và đã đạt được một số kết quả ban đầu. Trong đó, đặc biệt, đã nêu lên nhận định khái quát về những biến đổi rất đáng kể trong định hướng giá trị ở thanh niên ta (nhận định này lần đầu tiên được công bố trong sách “Vấn đề con người trong công cuộc đổi mới”, Phạm Minh Hạc, KX – 07, Hà Nội, 1994) và khẳng định một số giá trị chung của thế giới, như: Hoà bình, Phát triển, Dân chủ... và một số giá trị của dân tộc ta, như: Yêu nước, Cần cù, Hữu nghị... Giai đoạn những năm 2000-2006, theo tư tưởng bên cạnh cột trụ chính trị, cột trụ kinh tế, cột trụ xã hội, Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh cột trụ “văn hoá, con người và nguồn nhân lực”. Chương trình KHCN NN “Phát triển văn hoá, con người và nguồn lực trong thời kỳ CNH, HĐH” do tôi làm Chủ nhiệm, có ba mảng: Văn hoá - Con người - Nguồn nhân lực, rất gắn bó với nhau và do đó phải có sự kết nối trong quá trình nghiên cứu. Chương trình đưa ra kết luận: từ giá trị văn hoá đến giá trị con người, cuối cùng ra giá trị nhân lực chứa đựng “lực lượng bản chất của con người” (Các Mác) là một dòng chảy - sức mạnh vô tận quan trọng nhất của nội lực dân tộc. Đây chính là ý nghĩa của giá trị học đối với cuộc sống, cũng như với chính trị học, ngày nay thường gọi là giá trị quan: vận dụng quan điểm giá trị vào văn hoá chính trị. Chương trình có cơ hội vận dụng phương pháp tiếp cận giá trị học vào tâm lý học khi dành hẳn một đề tài nghiên cứu “giá trị nhân cách” theo phương pháp thực nghiệm đang dùng rộng rãi trên thế giới, kết quả phản ảnh trong một tập sách khá dày(5) những số liệu và nhận định rất lý thú, phần nào được giới thiệu ở bài mục Tâm lý học giá trị trong tác phẩm này. Do những kết quả nghiên cứu về con người trong mười năm (1990-2000), nhất là với sự kiện ngày 20 tháng 9 năm 1999, Viện nghiên cứu Con người (NCCN) thuộc Viện Khoa học Xã hội (KHXH) Việt Nam, Dự án Điều tra Giá trị Thế giới (ĐTGTTG) - viết tắt là WVS - đã quyết định kết nạp Việt Nam vào Dự án ĐTGTTG. Với việc tham gia hai đợt điều tra vào năm 2001 và 2006 theo một phương pháp chung, tham gia một số hội thảo quốc tế trong khuôn khổ Dự án (có báo cáo khoa học) và công bố một số kết quả nghiên cứu trên sách và tạp chí quốc tế nên chúng tôi có thêm nhiều thông tin mới để cập nhật hơn về lý luận và phương pháp nghiên cứu. Nói theo ngôn ngữ thường nhật bây giờ, đề tài của chúng tôi đã “hội nhập” với thế giới. Thực ra, khoa học từ sau thời Cổ đại, đặc biệt từ giữa thiên niên kỷ trước, luôn luôn mang tính quốc tế. Ở ta, khoa học còn mới mẻ, chắc có thể tính từ sau Cách mạng tháng Tám hoặc chính xác hơn từ sau năm 1954. Từ lâu chúng ta đã nói về các giá trị di sản văn hoá - lịch sử - cách mạng, nhưng chủ đề Giá trị học, như trình bày trong sách này, mới được đề cập lần đầu tiên trong thời kì Đổi mới và mãi sang đầu thế kỷ XXI chúng tôi mới có điều kiện bước đầu tìm hiểu lịch sử khoa học này: Năm 2004 công bố bài đầu tiên và phần lớn các bài mục trong tập sách này đã công bố trong 6 năm qua (2004 - 2010) trên tạp chí Nghiên cứu Con người, đôi bài trên tạp chí Giáo dục, Khoa học giáo dục, Tuyên giáo. Ngày 25 tháng 4 năm 2008 đánh dấu một mốc đáng ghi nhớ của công trình này: Theo sự phân công của Hội đồng lý luận Trung ương (HĐLLTƯ) và Viện KHXH Việt Nam, với tư cách nguyên là Viện trưởng Viện NCCN, tôi được trình bày báo cáo khoa học “Vấn đề xây dựng con người và nguồn nhân lực: Quan niệm, chính sách” với Bộ Chính trị. Báo cáo rút ngắn đã được HĐLLTƯ in trong một tập sách(6) và Viện NCCN đăng tải trong sách nhân dịp kỷ niệm 10 năm ngày thành lập Viện(7). Trong phần cuối của báo cáo chúng tôi đề xuất và kiến nghị Đảng và Nhà nước công bố đúc kết Hệ giá trị Việt Nam. Được chính thức báo cáo như vậy đối với chúng tôi hết sức có ý nghĩa: đó là đã có “đầu ra” (phục vụ xã hội) có ý nghĩa quan trọng nhất đối với công trình khoa học – điều mà ai trong giới khoa học cũng mong muốn. Triển khai kết luận của Bộ Chính trị, tháng 9 năm 2008, Viện KHXH VN đã giao cho tôi đề tài NCKH cấp Bộ “Những luận cứ khoa học của việc xây dựng Hệ giá trị chung của người Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập dưới tác động của toàn cầu hoá”, thực hiện trong 2 năm 2009 và 2010, theo đó tập trung vào cơ sở lý luận, chủ yếu sử dụng các cứ liệu của các chương trình, đề tài kể trên và chỉ điều tra định tính bổ sung cứ liệu cần thiết. Đề tài đã tạo điều kiện giúp tôi hoàn tất bản thảo cuốn sách này; mạnh dạn đề xuất đúc kết, xây dựng Hệ thống giá trị chung của Việt Nam thời nay; thử đưa ra một phương án để xin ý kiến rộng rãi, phát huy tác dụng của Giá trị học, hy vọng có đóng góp - dù rất nhỏ nhoi - vào giữ gìn và xây đắp nền tảng tinh thần của dân tộc, từng cộng đồng..., đặc biệt, giáo dục giá trị cho thế hệ trẻ, làm sao mỗi người đều tự mình, cũng như nhà trường, gia đình, xã hội giúp từng người kiến tạo nên những giá trị bản thân – giá trị nhân cách: Tâm lực, trí lực, thể lực; Phát huy các giá trị này, đồng thời (yêu cầu này rất quan trọng) cộng đồng xã hội tạo môi trường (điều kiện) lành mạnh cho mọi người tạo lập và sử dụng các giá trị bản thân: Quý trọng con người, đề cao, tận dụng giá trị con người (nguồn nhân lực - vốn người), nhất là trọng dụng nhân tài - đầu tàu của nguồn nhân lực, tạo nên cuộc sống an bình, thịnh vượng, hạnh phúc. Đóng góp nhỏ bé này, nếu thực hiện được, là mục tiêu tối thượng của tập sách và nói chung, của cả cuộc đời làm khoa học của tác giả. Lời nói đầu tiên không thể thiếu: tự đáy lòng tôi muốn được bầy tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới các đồng chí lãnh đạo Đảng, các cán bộ quản lý khoa học nước nhà, các cơ quan chủ trì chương trình, đề tài cùng các bạn đồng nghiệp cộng tác trong các chương trình, đề tài do tôi phụ trách, các nhà xuất bản, các tạp chí đã công bố các sản phẩm của tôi trong suốt 20 năm qua (1990 - 2010) - nhờ vậy mà hôm nay có tác phẩm này. Giá trị học là một lĩnh vực khoa học rất phức tạp, khá nhạy cảm, đặc biệt trong thời gian này, lại là một chủ đề mới đối với tôi, nhiều chỗ có tính chất nêu vấn đề hơn giải quyết vấn đề. Cho nên không tránh khỏi thiếu sót, rất mong các bạn gần xa chỉ giáo. TÀI LIỆU THAM KHẢO (TLTK) 1. Phạm Minh Hạc. Tuyển tập tâm lý học. tr.493, tr.647, NXB. Giáo dục (GD), Hà Nội (HN), 2001; NXB. Chính trị quốc gia (CTQG), HN, 2005. 2. Các Mác và Ph. Ăngghen. Toàn tập, t.3, tr.28. NXB. CTQG, HN,1995. 3. Phạm Minh Hạc. Nghiên cứu con người và nguồn nhân lực đi vào CNH, HĐH. NXB. CTQG, HN, 2001. 4. Thái Duy Tuyên (Chủ biên), Lê Đức Phúc, Nguyễn Đức Uy, Đặng Thành Hưng, Nguyễn Đức Thạc, Nguyễn Thanh Hoàn, Nguyễn Thế Hùng. Giá trị Định hướng giá trị - Sự biến đổi định hướng giá trị con người Việt Nam hiện nay (tư liệu). KX-07-10.HN, 1993. Phạm Minh Hạc. Vấn đề con người trong công cuộc đổi mới. KX- 07, HN, 1994. Nguyễn Quang Uẩn, Nguyễn Thạc, Mạc Văn Trang. Giá trị - Định hướng giá trị nhân cách và giáo dục giá trị. KX- 07 – 04, HN, 1995. 5. Phạm Minh Hạc (Chủ biên), Vũ Thị Minh Chi, Nguyễn Văn Huy, Lê Thanh Hương, Phạm Mai Hương, Đào Thị Minh Hương, Nguyễn Công Khanh, Lê Đức Phúc. Nghiên cứu giá trị nhân cách theo phương pháp NEO PI-R cải biên. NXB. Khoa học xã hội (KHXH), HN, 2007. 6. Hội đồng lý luận Trung ương. Những vấn đề lý luận và thực tiễn mới đặt ra trong tình hình hiện nay. Tập I. NXB. CTQG, HN, 2008. 7. Mai Quỳnh Nam (Chủ biên). Con người, Văn hoá - Quyền và phát triển. NXB. Từ điển bách khoa, HN, 2009. Công trình 20 năm 1991 - 2010 --------------- 3 Chương trình KHCN NN 1 đề tài cấp Bộ: Kết quả bước đầu Mời các bạn đón đọc Giá Trị Học của tác giả Phạm Minh Hạc.

Nguồn: dtv-ebook.com

Xem

Suy Nghĩ Vẩn Vơ Về Cái Chết
“Thôi toi rồi!” “Chết mất thôi!” “Không thể sống nổi!” Đó là những câu cửa miệng mà chúng ta vẫn thường xuyên nói mỗi khi gặp chuyện không may. Nếu bạn để ý thì sẽ thấy rằng người ta vẫn nhắc về cái chết hàng ngày, với tần suất thậm chí còn nhiều và đều đặn hơn cả việc hắt xì hơi hay… đi vệ sinh. Thế nhưng liệu bạn thật sự có hiểu về cái chết? Sinh lão bệnh tử - đó là những thứ mà đời người ai cũng phải trải qua. Một cuốn sách nói về “cái chết” chắc hẳn sẽ rất nặng nề và ảo não. Nhưng không, dưới ngòi bút hài hước của tác giả Bunpei Yorifuji thì cái chết lại là một cuộc dạo chơi nhẹ tênh sang một thế giới mới. Không hề khiến bạn phải nhăn mặt hay thở dài ngao ngán, ngược lại SUY NGHĨ VẨN VƠ VỀ CÁI CHẾT sẽ nhiều lúc khiến bạn phải bật cười trước những so sánh đầy lý thú và những hình minh họa siêu đáng yêu. Nếu từ trước đến giờ bạn vẫn quen dùng những câu cảm thán nặng nề, sóng sánh khổ đau để nói tới cái chết, thì sau khi gấp lại cuốn sách này, chắc chắn bạn sẽ có suy nghĩ khác đi nhiều đấy. Mã hàng 9786047749362 Tên Nhà Cung Cấp Skybooks Tác giả Bunpei Yorifuji Người Dịch Hương Giang NXB NXB Thế Giới Năm XB 2018 Trọng lượng (gr) 180 Kích Thước Bao Bì 14 x 17 Số trang 164 Hình thức Bìa Mềm Sản phẩm bán chạy nhất Top 100 sản phẩm Kỹ năng sống bán chạy của tháng Giá sản phẩm trên Fahasa.com đã bao gồm thuế theo luật hiện hành. Bên cạnh đó, tuỳ vào loại sản phẩm, hình thức và địa chỉ giao hàng mà có thể phát sinh thêm chi phí khác như Phụ phí đóng gói, phí vận chuyển, phụ phí hàng cồng kềnh,... Suy Nghĩ Vẩn Vơ Về Cái Chết “Thôi toi rồi!” “Chết mất thôi!” “Không thể sống nổi!” Đó là những câu cửa miệng mà chúng ta vẫn thường xuyên nói mỗi khi gặp chuyện không may. Nếu bạn để ý thì sẽ thấy rằng người ta vẫn nhắc về cái chết hàng ngày, với tần suất thậm chí còn nhiều và đều đặn hơn cả việc hắt xì hơi hay… đi vệ sinh. Thế nhưng liệu bạn thật sự có hiểu về cái chết? Sinh lão bệnh tử - đó là những thứ mà đời người ai cũng phải trải qua. Một cuốn sách nói về “cái chết” chắc hẳn sẽ rất nặng nề và ảo não. Nhưng không, dưới ngòi bút hài hước của tác giả Bunpei Yorifuji thì cái chết lại là một cuộc dạo chơi nhẹ tênh sang một thế giới mới. Không hề khiến bạn phải nhăn mặt hay thở dài ngao ngán, ngược lại SUY NGHĨ VẨN VƠ VỀ CÁI CHẾT sẽ nhiều lúc khiến bạn phải bật cười trước những so sánh đầy lý thú và những hình minh họa siêu đáng yêu. Nếu từ trước đến giờ bạn vẫn quen dùng những câu cảm thán nặng nề, sóng sánh khổ đau để nói tới cái chết, thì sau khi gấp lại cuốn sách này, chắc chắn bạn sẽ có suy nghĩ khác đi nhiều đấy. *** [Review Sách] “Suy Nghĩ Vẩn Vơ Về Cái Chết": Hành Trình Tìm Hiểu Cái Chết Độc Nhất Vô Nhị “Cái chết" - một từ thật nặng nề và tiêu cực. Dẫu chúng ta biết rằng đó là một phần của cuộc sống nhưng việc nghĩ về nó thôi đã rất đáng sợ, dần dần việc suy nghĩ về cái chết trở thành một điều “nên tránh" trong cuộc sống hiện đại. Nhưng đối với Bunpei Yorifuji, ông đã luôn suy nghĩ về cái chết từ ngày còn là cậu bé và thậm chí ông còn muốn đối mặt với nó. Cho đến khi trưởng thành, những tò mò về cái chết đã thôi thúc ông tìm hiểu chính những suy nghĩ của mình. Suy nghĩ vẩn vơ về cái chết đã ra đời như một hành trình khám phá cái chết và để hiểu chính bản thân của Bunpei Yorifuji. Đáng yêu, hài hước và sáng tạo - cuốn sách sẽ cung cấp cho bạn những số liệu và sự thật về cái chết theo cách “nhẹ tênh" và rất thú vị. Sau khi đọc, có thể bạn sẽ có cái nhìn khác về cái chết. Có lẽ ba mẹ tôi là người ngoài hành tinh. Thời tiểu học, đã có dạo tôi nghi ngờ như vậy. Tôi đồ rằng họ chỉ đội lốt người lúc mình nhìn họ và sẽ hiện nguyên hình là người ngoài hành tinh khi mình rời mắt. Sẽ thế nào nếu tôi bất ngờ quay lại và thấy họ đang dõi theo tôi trong bộ dạng đó? Những lúc nghĩ như thế, tôi thường sợ hãi hét lên: “Này!” rồi nhìn về phía họ.  Kết quả là ngay cả đứa bạn thân nhất cũng trợn trắng mắt nhìn tôi. Để kiểm tra, tôi đã thử không gọi họ mà cứ thế quay ngoắt lại, nhanh hết mức có thể. Tất nhiên, ba mẹ tôi vẫn là người. Tôi cũng từng thử mở cửa bất thình lình. Chẳng có gì thay đổi cả. Nhưng điều đó chưa khiến tôi hài lòng. Rất có thể người ngoài hành tinh phản ứng cực nhanh, hoặc họ đọc được suy nghĩ của người khác chẳng hạn. Mối nghi ngờ trong lòng tôi vì vậy cứ lớn dần. Không hiểu sao khi nghĩ về cái chết, tôi lại nhớ tới ngày ấy. Rốt cuộc chết là gì? Khi cố gắng đi tìm câu trả lời, tôi thấy mình ngược trở về cái thời còn nghi ngờ ba mẹ là người ngoài hành tinh. Cái thời thử xoay người thật nhanh, thử mở cửa đột ngột, thử tìm UFO. Cuốn sách này được viết bởi chính thằng tôi ấy, với mong muốn hiểu được dẫu chỉ chút ít về cái chết. 1. Liệu thế giới bên kia có tồn tại? Sự tò mò về cái chết đã thúc đẩy Bunpei Yorifuji tìm hiểu mọi tính chất của một phần tất yếu của cuộc sống này. May mắn thay, có cả một kho dữ liệu về nó để Bunpei Yorifuji thoả sức khám phá và càng nhiều thông tin, ông càng thấy phấn khích. Khởi đầu của hành trình khám phá những suy nghĩ vu vơ của ông chính là xác định Hình dáng của cái chết qua các nền văn hoá và tôn giáo khác nhau.  Ngày nhỏ, “chết” đồng nghĩa với đi xa, hoặc trở thành một ngôi sao, hoặc trong vài trường hợp, la chuyển nhà sang khu phố bên cạnh. Cấp I, “chết” là lên Thiên Đường hoặc xuống Địa Ngục. Cấp 2, “chết” là yên nghỉ trong tim ai đó, là những hồn ma không siêu thoát, là bị phân huỷ thành đạm. Lên cấp 3, “chết" có thể là bất cứ thứ gì chúng ta nghĩ ra. Hình dáng của cái chết - nghe thật trừu tượng phải không? Nhưng đối với tài năng vẽ của Bunpei Yorifuji, mọi thứ trở nên không chỉ rõ ràng mà còn rất thú vị. Bạn chắc chắn sẽ có một hình dung rõ nét không ngờ về cái chết, thế giới bên kia và rất nhiều niềm tin khác nhau về sinh tử.  Mình biết không ai muốn nghĩ về cái chết tuy rằng đó là một phần tất yếu của một vòng đời nhưng nếu thử nghĩ về nó, bạn sẽ hình dung nó như thế nào? Đối với Bunpei, ông tin rằng “người chết hoá ra ma" và xung quanh ông luôn có những linh hồn khiến cho Bunpei tự cảm thấy xấu hổ mỗi khi ông làm trò “con bò” một mình. Nếu tìm hiểu về niềm tin khác nhau về cái chết, bạn sẽ nhận ra những người đi trước nghĩ về cái chết nhiều hơn chúng ta tưởng, họ có một thế giới bên kia riêng cho cộng đồng của mình. Không chỉ vậy, chính những hình ảnh này một phần ảnh hưởng đến lối sống của cộng đồng đó. Sự thật đó là dù bạn nghĩ về cái chết như thế nào thì chắc chắn suy nghĩ ấy sẽ ảnh hưởng đến cái nhìn của bạn về cuộc sống và khó khăn.  Bất cứ ai có thể nghĩ về cái chết với tâm thế thoải mái đều sẽ sống vui vẻ hơn. Và mặc dù có rất nhiều quan niệm về cái chết, song không một đất nước nào tin rằng thế giới sau khi chết chỉ toàn một màu đau khổ. Có Địa Ngục, nhưng cũng có Thiên Đường làm đối trọng cân bằng. Những quan niệm về cái chết đôi khi là lời răn đe, đôi khi là sự khích lệ, có khi lại là công cụ giúp những người đang sống sẵn sàng đối mặt với cái chết. Trong quá trình đi tìm những quan niệm ấy, chẳng phải chúng ta đã định hình nên quan niệm của hiện tại? Có thể bạn không thực lòng tin, nhưng tôi cho rằng quan niệm của mỗi người về cái chết chính là nút thắt của đất nước và dân tộc. Phần lớn chúng ta đều tin vào sự tồn tại vào thế giới bên kia nhưng thế giới này lại luôn biến đổi trong những nền văn hoá và niềm tin khác nhau. Ví dụ như theo tư tưởng Ngũ hành của người Nhật cổ đại, thế giới bên giới kia là một thế giới sâu trong lòng đất có tên là Hoàng Tuyền (Yomi) và nơi này được thông với thế giới thực qua con dốc mang tên “Yomotsu Hirasaka". Còn thổ dân Úc thì tin rằng mặt trời là nơi sinh sống của người chết… Vô vàn niềm tin khác nhau về thế giới của người chết đem lại rất nhiều hình thù khác nhau cho cái chết. Những thông tin này không chỉ cung cấp cho chúng ta những cái nhìn thú vị về cuộc sống bên kia mà còn cho thấy sự đa dạng của các nền văn hoá nữa. Quả là một khởi đầu đầy cuốn hút! Tan rã (tứ đại phân ly)  [Phật Giáo] Theo quan điểm của đạo Phật, sắc thân con người là sự gắn kết bởi “duyên" của bốn yếu tố: [Đất = xương và móng tay, móng chân], [Nước = máu và bạch huyết], [Lửa = thân nhiệt] và [Gió = hoạt động của tim/chân tay]. Chết là khi “duyên” tan, bốn yếu tố trên phân ly. Giống như ta trở về với bản lai chứ không phải sang thế giới bên kia. Đi tới hòn đảo kế bên [Quần đảo Trobriand - Papua New Guinea] Thổ dân trên đảo Kiriwina tin rằng khi chết đi, học sẽ tới một hòn đảo có thực ở gần kề. Tại đó, họ vẫn kết hôn và làm việc bình thường, đến khi già sẽ lột xác ngoài biển. Sau đó, họ trở lại là trẻ sơ sinh, được bao bọc giữa những tàu lá dừa và trôi về hòn đảo mẹ rồi tái sinh, bắt đầu sự sống mới. Chết như vậy thì đầm ấm quá rồi. Nhưng trừ côn trùng và bò sát ra, tôi nghĩ những loài còn lại không nên lột xác đâu.  2. Thời gian, địa điểm và nguyên nhân của cái chết: Càng suy nghĩ về cái chết, Bunpei Yorifuji càng muốn biết về thời khắc cánh cửa đến thế giới bên kia sẽ mở ra hay nói cách khác tuổi thọ trung bình của mình sẽ dài như thế nào. Ông bắt đầu đi nghiên cứu về tuổi thọ trung bình của các nước nhưng chắc chắn rằng những nghiên cứu của ông sẽ không nhàm chán và chứa đầy số liệu như những bản nghiên cứu thông thường. Chỉ cần lướt sang trang sách kế bên, bạn sẽ phải mỉm cười vì hình minh hoạ hết sức đáng yêu và sáng tạo, đủ để xoá tan sự nặng nề mà chủ đề này đem lại.  Hiện nay, tin tức thường đề cập đến tình trạng già hoá dân số như một vấn đề nổi cộm, nhưng tôi nghĩ vấn đề không nằm ở sự già hoá dân số, mà ở việc cơ thể con người và xã hội không theo kịp với điều đó.  “Nguyện vọng vs Tuổi thọ" “Nguyện vọng sống", và “Tuổi thọ kéo dài". Vốn dĩ đây đều là những điều tốt đẹp. Nhưng trên thực tế, chúng dường như đang đối chọi gay gắt. Nếu nói về thời gian, chúng ta không thể không bàn luận về địa điểm xảy ra của cái chết. Châu Á là lục địa có số người chết hằng năm nhiều nhất: hơn 31 triệu người. Còn tại Nhật, nguyên nguyên hàng đầu dẫn tới cái chết ngoài trời là tai nạn giao thông còn 14582 người đã tử vong vì tai nạn trong nhà. Bạn có thể thấy một chút choáng ngợp trước một bầu trời số liệu nhưng Bunpei - người đã bỏ ngang Đại học Mỹ thuật Musashino - đã biến những trang sách thành những infographic rất dễ hiểu và ngắn gọn với hình vẽ vừa đáng yêu, hài hước chỉ mang duy nhất hai màu: trắng và vàng.  Tôi vốn nghĩ cái chết có thể xảy ra ở rất nhiều nơi, với muôn hình vạn trạng. Nhưng trên thực tế, những nơi đó đang dần được quy về một mối, so với ngày xưa, tỷ lệ người chết trong bệnh viện đã tăng lên rất nhiều. Tuy nhiên gần đây, ngày càng có nhiều người lựa chọn các phương pháp “Chăm sóc giảm nhẹ nỗi đau", hay còn được gọi là Chăm sóc giai đoạn cuối (terminal care), như Nhà an dưỡng cuối đời hay Chăm sóc tại nhà... Có vô vàn nguyên nhân dẫn đến cái chết, con số ấy có thể lên đến 8200 loại! Nhưng quan trọng hơn, chúng ta cần phải hiểu “Nguyên nhân cái chết không phải cái chết, mà là chuyện trước lúc chết" hay những cảm xúc diễn ra trước khi cái chết ập đến. Để minh hoạ cho 8200 nguyên nhân, Bunpei đã vẽ một cái cây “nguyên nhân của cái chết" và điều mình thấy bất ngờ nhất đó là ung thư và các bệnh liên quan đến cơ thể là hai nguyên nhân hàng đầu dẫn đến cái chết. Nếu suy nghĩ sâu hơn, thông tin này không chỉ đơn thuần là một con số thống kê mà nó là một kiến thức xã hội. Và chính những con số này làm mình giật mình: vậy không phải việc chăm sóc sức khỏe bản thân tốt rất quan trọng sao? Ở Nhật, u ác tính (ung thư) là nguyên nhân chiếm đến 28,6% và đó cũng là một trong 3 loại căn bệnh gây chết người nhiều nhất. Tuy vậy, lời dẫn chuyện tích cực và hài hước của tác giả chắc chắn là một điểm cộng lớn làm cho Suy nghĩ vẩn vơ về cái chết là một cuốn sách khiến bạn không thể bỏ dở giữa chừng dù phải đối mặt với một sự thật đáng buồn này. Dù là nhồi máu cơ tim hay tai nạn giao thông, thì người chết cũng đã chết rồi, chẳng thể thay đổi được. Nhưng chúng ta vẫn hỏi, một phần vì muốn hoàn toàn chấp nhận điều đó, phần còn lại, có lẽ là do hiếu kỳ. Khi tìm hiểu về cái chết, tôi thấy rất nhiều sách nói về nguyên nhân chết, nhưng theo tôi, bản thân cái chết và nguyên nhân gây ra nó không liên quan tới nhau. “ Nguyên nhân cái chết không phải cái chết, mà là chuyện trước lúc chết3. Những cái chết huyền thoại:  Lội ngược dòng lịch sử, độc giả sẽ được đọc về những cái chết nổi tiếng của các diễn viên, chính trị gia,... ở cả Nhật Bản và trên khắp thế giới. Không chỉ vậy ông cũng không quên những cái chết biểu tượng của các nhân vật trong phim và truyện. Bố cục của chương này được sắp xếp rất tài tình: mỗi bức vẽ là tóm tắt cuộc đời của từng nhân vật nhưng một trang sách, tuy nhỏ, có thể có đến miêu tả của hai nhân vật. Đối với mình đây là phần thú vị nhất và cũng thật may Bunpei Yorifuji đã cung cấp thật nhiều các ví dụ. Tuy chỉ là những tóm tắt ngắn và kèm với hình vẽ minh hoạ nhưng thực chất đây cũng là những kiến thức lịch và văn hoá rất ấn tượng đó chứ!  Nửa đêm, tôi vô tình xem được một nhà sư đang thuyết giảng trên kênh giáo dục NHK. “Cái chết không phải điều gì quá xa xôi mà gần ngay bên ta.”  Chẳng cần nói đến cái chết thì nó vẫn luôn kề cận bên ta mọi lúc. Không ngày nào không có tin tức về chuyện chết chóc. Truyện tranh, phim điện ảnh, phim truyền hình, trò chơi,... đâu đâu cái chết cũng hiện diện. Chúng ta bỏ tiền ra thưởng thức, vui vẻ và hào hứng với nó. Cũng có nhiều câu chuyện mượn sức hấp dẫn của cái chết để đưa chúng ta qua cảm giác xúc động hay phấn kích. “Cái chết = không phải là một câu chuyện" Đặt cái chết vào những câu chuyện sẵn có, tuy vui đấy, nhưng thật hoang đường. Nếu bây giờ tôi chết đi, cái chết của tôi sẽ thế nào? Có lẽ đó sẽ là một câu chuyện hoàn toàn khác. Vậy khi thực sự phải đón nhận cái chết, con người sẽ trải qua những giai đoạn nào? Có thể có rất ít người nghĩ về điều này nhưng đối với Bunpei, đó là điều ông chắc chắn phải dành thời gian suy nghĩ. Trên lý thuyết, con người sẽ dần trải qua: sốc, sự phủ nhận, sự tức giận, sự chấp nhận và cuối cùng sự đón nhận. Đối với mặt với cái chết, chúng ta cũng sẽ trở thành một trong những kiểu người sau: người sợ hãi, người trốn chạy, người chết vì kẻ khác,… có rất nhiều thái độ khác nhau khi mọi người nghe tin cái chết ập đến. Trước kia mình chưa từng nghĩ sẽ có nhiều loại phản ứng với cái chết như vậy vì mình đã tin hầu hết mọi người sẽ thấy sợ hãi. Chỉ khi đọc Suy nghĩ vẩn vơ về cái chết, mình mới nhận ra có thể có nhiều thái độ khác nhau đến vậy. Và điều thú vị hơn cả đó là Bunpei luôn khao khát được dùng hình vẽ để “thí nghiệm" những tìm hiểu của mình.  [Người từ bỏ] Là những người chấp nhận cái chết một cách tiêu cực. Họ coi cái chết là số phận, được định đoạt bởi một thế lực vô hình, và dễ dàng từ bỏ cuộc sống khi phải đối diện với cái chết. Có lẽ nhiều người Nhật nằm trong nhóm này. [Người sợ hãi] Phàm là con người, sợ chết là điều hết sức bình thường. Nhưng những người thuộc nhóm này lại sợ chết quá mức cần thiết, họ hoặc không dám nghĩ tới cái chết bản thân, hoặc mơ được chết thật nhanh chóng. [Người trốn chạy] Là những người không bao giờ nghĩ về cái chết và luôn tin rằng mình có thể sống mãi. Họ chìm đắm trong công việc và những thú vui trước mắt, nên khi đối diện với cái chết, họ phải chịu cú sốc nặng nề. Nhưng sau tất cả những ghi chép và nghiên cứu, Bunpei luôn tự hỏi chính bản thân mình sẽ cảm thấy như thế nào khi thần chết tìm đến. Cũng giống như bao người, vị tác giả người Nhật này nghĩ rằng chắc chắn mình sẽ bị “nghiền nát" nếu nó đột ngột ập đến. Nhưng với một tâm thế lạc quan, ông quyết định sẽ sống một cuộc đời đơn giản, chấp nhận điều sẽ xảy đến với mình cho dù đó là cái chết. Bunpei sống với suy nghĩ rằng cuộc sống phải đồng hành với cái chết và con đường mà ông đang bước đi sẽ luôn có đích là cánh cửa dẫn đến thế giới bên kia. Hay nói cách khác hãy cứ thế mà bước thẳng đến cánh cửa đó và chuẩn bị cho cái chết bằng cách sống hết mình. Điều tôi làm được lúc này, có lẽ là đơn giản hóa những sự kiện xảy ra trong cuộc đời, kết nối chúng lại với nhau rồi gấp lại theo cách riêng của mình, như cái cách tôi nấu một nồi cà-ri thơm ngon, hay thành công ngày hôm nay là nhờ trải qua thất bại ngày hôm trước.  “Mỗi ngày gấp một chút thôi" Sau đó, thi thoảng tôi sẽ thử nhìn lại bản thân từ phía cái chết. Tôi sẽ gấp gọn cuộc sống của mình mỗi ngày, hướng thẳng hết mức có thể về phía cái chết, để ngay cả khi phải đối diện với nó, tôi cũng không bị nghiền nát bởi chính cuộc đời mình. Tuy chỉ là hành động nhỏ bé thôi, nhưng sống và suy nghĩ như vậy là cách đồng hành cùng cái chết mà tôi có thể làm được vào lúc này. Suy nghĩ vẩn vơ về cái chết chắc chắn là một cuốn infographic thú vị về xã hội học, khoa học và cả văn hoá nhân loại nữa. Cuốn sách đáng yêu viết về chủ đề dường như là “cấm kỵ" với nhiều người này sẽ là một hành trình khám phá khác lạ về những mặt khác nhau của cái chết.   Tác giả: Diệp Anh Mời các bạn đón đọc Suy Nghĩ Vẩn Vơ Về Cái Chết của tác giả Bunpei Yorifuji & Hương Giang (dịch).
Não Bộ Kể Gì Về Bạn
Não bộ – cơ quan quan trọng nhất trong cơ thể người - bộ sưu tập tế bào phức tạp nhất trong vũ trụ – khối chất như gel nặng 1,2kg được bảo vệ cẩn thận trong hộp sọ vững chắc – chính là thứ quyết định việc loài người thống trị thế giới tự nhiên. Nhưng bạn biết gì về khối chất tuyệt diệu này? Và nó kể gì về chính bạn? Cuốn sách khoa học thường thức của David Eagleman sẽ giải đáp tất cả. David Eagleman (sinh năm 1971) là nhà khoa học thần kinh tại Đại học Stanford. Nghiên cứu của Eagleman được công bố trên các tập san Science và Nature, ông cũng là tác giả của những cuốn sách bán chạy như Sum và Incognito. Cuốn sách này được viết dựa trên loạt phim tài liệu cùng tên của BBC do chính ông viết kịch bản và dẫn chương trình. Não bộ kể gì về bạn? đặt những nghiên cứu, giả định về “khoa học não” dưới ánh sáng soi chiếu và dẫn dắt bạn trong một cuộc khám phá thú vị, đầy khiêu khích. Eagleman tường tận mô tả sự phát triển của não bộ trong cuộc đời con người, mô tả cách ký ức được hình thành, mô tả cách não bộ nhận thức và ra quyết định, mô tả tương lai của khoa học thần kinh – bằng văn phong hóm hỉnh và hàng trăm thí nghiệm khoa học, so sánh liên tưởng, ví dụ thực tiễn kèm hình minh họa. Tác giả đề cập đến những thành phần mấu chốt của não bộ như vùng não nhỏ (hồi hải mã) – vùng quan trọng cho trí nhớ, và đặc biệt là bộ nhớ không gian. Tác giả cũng đặt ra những vấn đề khoa học thách thức hơn: Có thể sao chép được ký ức không? Có thể đóng băng và lưu trữ thông tin trong não bộ bằng công nghệ? Có thể trẻ hóa tế bào não, kéo dài tuổi thọ người ? Điều đặc biệt nhất, cuốn sách gần như xóa bỏ khoảng cách giữa tài liệu học thuật và cuộc sống. Nó dễ hiểu, sinh động, và trực quan như bạn đang xem một bộ phim tài liệu kỳ thú mà không bị ngắt tập. Như chính Eagleman chia sẻ, cuốn sách không dành riêng cho nhóm độc giả nào, không bao hàm bất kỳ kiến thức chuyên môn nào, mà chỉ có sự tò mò và khát khao tự khám phá. Não bộ con người - một hệ thống điện toán kỳ lạ giúp ta nhận thức, nơi mà theo đó chúng ta định hướng thế giới, cũng từ đó mà các quyết định được đưa ra và trí tưởng tượng được khởi lập. Ước mơ của chúng ta, đời sống tỉnh thức của chúng ta hình thành từ hàng tỉ tế bào đang hoạt động. Những hiểu biết sâu sắc hơn về não bộ sẽ làm sáng tỏ những gì làm nên chúng ta và trả lời được chuỗi câu hỏi quan trọng trong cuộc đời mỗi người: Tôi thực sự là ai? Thực tại là gì? Ai đang điều khiển? Tại sao tôi cần bạn? Chúng ta ra quyết định thế nào? Chúng ta sẽ là trở nên như thế nào? Trong mạng lưới vi xung điện của não bộ, lịch sử và tương lai loài người được tạc dựng. Vì vậy, hãy chắc yên cương cho chuyến hành trình khám phá vũ trụ nội tại. Giữa mênh mông hàng tỉ tế bào não hỗn độn, dày đặc và hàng nghìn kết nối giữa chúng, có thể bạn tìm ra thứ mà đã không mong đợi trước. Chính là bạn. +ĐÁNH GIÁ CỦA CHUYÊN GIA : “Dẫn nhập lý tưởng về cách sinh học tạo ra tâm trí với những câu hỏi quan trọng và bao quát. Và những câu trả lời của Eagleman luôn rõ ràng, hấp dẫn và kích thích tư duy.”– Nature. “Cuốn sách giúp chúng ta dễ dàng hiểu được bộ sưu tập tế bào phức tạp nhất trong vũ trụ – bộ não của chúng ta. Nếu khoa học thần kinh có một huyền thoại sống thì đó hẳn sẽ là David Eagleman.”– Ruby Wax *** Là một cuốn sách hay ho về não bộ mà bất kỳ ai cũng "thấy mình trong đó". Tác giả là David Eagleman, nhà khoa học thần kinh kiêm tác giả của nhiều cuốn sách bán chạy, đã truyền đạt và làm mê hoặc công chúng với những thử nghiệm khoa học phổ thông tài tình về não bộ con người. Một số nhận định về sách: - Một cuốn sách khoa học thường thức tuyệt vời. Dễ đọc, khai sáng và hấp dẫn. - Hình ảnh minh họa cho nội dung một cách xuất sắc. - Rất nhiều sự thật thú vị dàn trải khắp cuốn sách. “Có khoảng hai triệu kết nối mới, hay synapse, được hình thành mỗi giây trong não của một đứa trẻ sơ sinh. Khi lên hai, đứa trẻ có hơn một trăm nghìn tỉ synapse, gấp đôi số lượng mà người trưởng thành có.” - Bao gồm những ví dụ sinh động như vụ xả súng giết người hàng loạt ở trường học do Charles Whitman gây ra. - Miêu tả rất tốt về bộ não của thanh thiếu niên. “Ngoài sự lúng túng xã hội và cảm giác quá mẫn, bộ não thanh thiếu niên được thiết lập để đón nhận những trò mạo hiểm.” - Đề cập đến những thành phần mấu chốt của não bộ. “Các nhà khoa học đặc biệt quan tâm đến một vùng não nhỏ gọi là hồi hải mã (hippocampus) – vùng quan trọng cho trí nhớ, và đặc biệt là bộ nhớ không gian.” - Miêu tả cách ký ức được hình thành. Quá khứ của chúng ta không phải là một bản ghi nhớ trung thành. Thay vào đó nó là một sự phục dựng, và đôi khi nó có thể tiếp giáp với huyền thoại. Khi nhớ lại những kỷ niệm cuộc đời, chúng ta nên nhận thức rằng không phải mọi chi tiết đều chính xác.” - Xem xét những câu hỏi quan trọng mang tính triết học. Liệu bằng chứng khoa học thần kinh hòa hợp thế nào với quan niệm về linh hồn phi vật chất? Hãy tìm hiểu. - Miêu tả thực tại. “Tất cả mọi thứ bạn trải nghiệm – mỗi hình ảnh, âm thanh, mùi – thay vì là một trải nghiệm trực tiếp, lại chỉ là một sự dịch chuyển điện hóa trong một rạp hát tối đen.”“Lát cắt thực tại mà chúng ta có thể thấy bị đặc tính sinh học của chúng ta giới hạn.” - Miêu tả ý thức. “... ý thức của bạn là phần nhỏ nhất trong hoạt động của não bộ. Hành động, niềm tin và những thành kiến của bạn đều được các mạng lưới trong não bộ dẫn dắt mà bạn không thể can thiệp một cách có ý thức.” “Tôi coi ý thức như CEO của một tập đoàn lớn, với hàng ngàn chi nhánh và phòng ban đều đang cộng tác, tương tác và cạnh tranh bằng nhiều cách khác nhau.” - Miêu tả cách não bộ ra quyết định. “Thật dễ dàng để nghĩ rằng não bộ chỉ huy cơ thể từ trên cao – nhưng trên thực tế não bộ lại là tập hợp của chuỗi các phản hồi liên tục với cơ thể.” - Một góc nhìn thú vị về sức mạnh ý chí. “Sức mạnh ý chí không phải là thứ mà chúng ta cần rèn giũa – đó là thứ làm chúng ta suy kiệt.” - Một góc nhìn về khoa học thần kinh xã hội. “Kỹ năng xã hội của chúng ta bắt nguồn từ hệ thống mạng lưới thần kinh của chúng ta – và sự hiểu biết về hệ thống này là nền tảng của một lĩnh vực nghiên cứu non trẻ được gọi là khoa học thần kinh xã hội.” - Một góc nhìn lý thú về Hội chứng E và hậu quả của nó. “Hội chứng E được đặc trưng bằng một phản ứng cảm xúc thoái hóa, cho phép việc lặp đi lặp lại của hành động bạo lực.” “Nạn diệt chủng chỉ có thể xảy ra khi sự phi nhân tính hóa diễn ra trên quy mô lớn, và công cụ hoàn hảo cho việc này chính là tuyên truyền." - Mô tả tương lai của khoa học thần kinh. “Bí quyết để hiểu được thành công – và cơ hội tương lai của chúng ta – là khả năng điều chỉnh to lớn của não bộ, được gọi là tính dẻo của não.” - Có thể sao chép được ý thức không? Hãy tìm hiểu. Sách dày 292 trang (bản tiếng anh), gồm 6 chương: 1. Tôi là ai? 2. Thực tại là gì? 3. Ai đang điều khiển? 4. Chúng ta quyết định như thế nào? 5. Tôi có cần bạn không? 6. Chúng ta sẽ là ai? ***   LỜI GIỚI THIỆU Khoa học não bộ là một lĩnh vực dịch chuyển nhanh, nhanh đến mức mà rất hiếm khi bạn lùi lại để bao quát hết những lớp lang của miền đất này, để đánh giá hết những gì có ý nghĩa mà các nghiên cứu về não mang lại cho cuộc sống của chúng ta, để thảo luận một cách rõ ràng và đơn giản về ý nghĩa của một sinh thể. Cuốn sách này được viết ra nhằm mục đích đó. Các vấn đề về khoa học não bộ. Thứ vật liệu điện toán kỳ lạ - cơ quan nhận thức trong hộp sọ chúng ta, nơi mà theo đó chúng ta định hướng thế giới, cũng từ đó mà các quyết định được đưa ra và trí tưởng tượng được khởi lập. Ước mơ của chúng ta, đời sống tỉnh thức của chúng ta hình thành từ hàng tỉ tế bào đang hoạt động. Những hiểu biết sâu sắc hơn về não bộ sẽ làm sáng tỏ những gì làm nên chúng ta trong các mối quan hệ cá nhân và những gì chúng ta cần trong khế ước xã hội như: chúng ta chiến đấu như thế nào, tại sao chúng ta yếu, chúng ta chấp nhận điều gì như là sự thật, chúng ta nên giáo dục như thế nào, làm thế nào chúng ta có được một khế ước xã hội tốt hơn và cách thiết kế cơ thể chúng ta trong nhiều thế kỷ tới. Trong mạng lưới vi xung điện của não bộ, lịch sử và tương lai loài người được tạc dựng. Đặt não bộ vào trung tâm cuộc sống chúng ta, tôi tự hỏi tại sao xã hội của chúng ta hiếm khi nói về nó, thay vào đó là những câu chuyện nhiễu tạp với những tin đồn về người nổi tiếng và chương trình thực tế. Tôi nghĩ rằng sự thiếu quan tâm đến não bộ không chỉ là một thiếu sót nữa, mà nó thực sự là một vấn đề: chúng ta bị mắc kẹt bên trong thực tế là rất khó để nhận ra bản thân đang bị mắc kẹt trong điều gì đó. Nhìn qua, có vẻ như không có gì đáng để nói đến. Tất nhiên màu sắc luôn hiển hiện trong thế giới bên ngoài. Tất nhiên trí nhớ của tôi giống như một máy quay video. Tất nhiên tôi biết lý do thực sự cho những niềm tin của tôi. Những trang viết trong cuốn sách này sẽ đặt mọi giả định của chúng ta dưới ánh sáng soi chiếu. Bằng cách viết nó ra, tôi muốn thoát khỏi mô hình sách giáo khoa để làm sáng tỏ những truy vấn ở mức độ sâu hơn: chúng ta quyết định như thế nào, chúng ta nhận thức được thực tế như thế nào, chúng ta là ai, cuộc sống của chúng ta được điều khiển như thế nào, tại sao chúng ta cần người khác, chúng ta đang hướng tới đâu trong vai trò một loài mới chỉ bắt đầu nắm được dây cương đời mình. Dự án này cố gắng bắc cây cầu qua khoảng ngăn cách giữa các tài liệu học thuật và cuộc sống mà chúng ta dẫn dắt trong vai trò là người chủ sở hữu não bộ. Cách tiếp cận tôi đưa ra ở đây khác với các bài báo khoa học tôi viết, và thậm chí khác các sách khoa học thần kinh khác của tôi. Dự án này dành cho đối tượng độc giả khác. Nó không bao hàm bất kỳ kiến thức chuyên môn nào, chỉ có sự tò mò và khát khao tự khám phá. Vì vậy, hãy chắc yên cương cho chuyến hành trình vào vũ trụ nội tại. Giữa mênh mông hàng tỉ tế bào não hỗn độn, dày đặc và hàng nghìn kết nối giữa chúng, tôi hi vọng bạn có thể nheo mắt và tìm ra điều mà bạn hẳn không mong đợi sẽ thấy ở đó. Chính là bạn.   Mời các bạn đón đọc Não Bộ Kể Gì Về Bạn của tác giả David Eagleman & Trần Tuấn Hiệp (dịch).
Tư Duy Đặt Cược: Quyết Định Sáng Suốt Hơn Khi Không Có Đủ Thông Tin
Tư duy đặt cược sử dụng rất nhiều ví dụ hấp dẫn để minh họa cho những công cụ hùng mạnh (và gần như không liên quan gì đến toán học) mà bất cứ ai cũng có thể áp dụng được. Nó sẽ giúp bạn nhận diện những sai lầm may mắn và những khoảnh khắc sáng chói xui xẻo để bạn sẽ ít có nguy cơ bị chiếm lĩnh bởi những cảm xúc phản ứng, thành kiến theo phản xạ và thói quen tiêu cực. Và nó sẽ giúp bạn chiêu mộ được sự giúp đỡ của đồng nghiệp, bạn bè và gia đình trên cuộc hành trình tìm kiếm thành công đang tiếp diễn của mình. Cho dù tương lai có ra sao đi nữa thì bạn cũng sẽ trở nên tự tin hơn, điềm tĩnh hơn và bao dung với bản thân mình hơn khi đối mặt với nó. Không phải lúc nào bạn cũng đưa ra được những quyết định đúng đắn, nhưng bạn sẽ có được một lợi thế lớn hơn rất nhiều so với những người đặt cược bằng cảm giác thay vì bằng trí óc. *** Anne LaBarr Duke là một cựu người chơi poker chuyên nghiệp người Mỹ và là tác giả trong lĩnh vực khoa học quyết định hành vi và nhận thức và giáo dục quyết định.   Mời các bạn đón đọc Tư Duy Đặt Cược - Quyết Định Sáng Suốt Hơn Khi Không Có Đủ Thông Tin của tác giả Annie Duke & Mai Chí Trung (dịch).
Thước Đo Lạ Kỳ Của Trí Não
Một con cá 100 đồng được giảm 20 đồng, ôi sao hời quá. Vậy nhưng chiếc xe giá 1 triệu được giảm 20 đồng thì lại cảm thấy như bị lừa. Cùng một con số nhưng đem lại cảm nhận khác nhau, làm đôi lúc cứ thấy như ta bị những con số trêu ngươi vậy. Đã có những thước đo độ dài, đo khối lượng, đo nhiệt độ, vậy thử nghĩ xem thước đo độ rung động khi lần đầu chạm tay, độ phá hoại tình yêu, hay độ vô lý của cấp trên thì sẽ như thế nào nhỉ? Con số sinh ra để làm gì? Tại sao đối với nhiều người con số lại "đáng sợ" đến thế? Chúng tác động thế nào đến tâm lý và cảm xúc của con người? Tác giả Bunpei Yorifuji sẽ giải thích tất cả những thắc mắc đó bằng những thang đo lạ lùng nhưng cũng không kém phần hài hước. Bạn sẽ được khám phá thế giới của những con số và ảnh hưởng của chúng tới tâm lý con người một cách ngắn gọn, dễ nhớ, lại vừa dễ thương. *** Mình không hiểu tại sao cuốn này lại chưa được nhiều người biết đến hơn (ở Việt Nam), có lẽ là vì khâu truyền thông chưa tốt , nhưng thực sự là nó quá dễ thương điii. Sách được viết và vẽ minh họa bởi họa sĩ Nhật, sang bản Việt chất lượng khá tốt, cả phần dịch lẫn phần trình bày. Thước đo lạ kỳ của trí não là một cuốn sách khoa học thường thức nói về những con số, cách chúng xuất hiện và được áp dụng trong đời sống thường ngày thế nào, con số hiện lên trong não bộ và thể hiện ra hành vi của con người ra sao, trình bày những nghiên cứu và suy ngẫm về tác giả. Mình nghĩ điều đặc biệt nhất (và cũng là điều mình thích nhất) về cuốn sách chính là nét vẽ của bác Bunpei. Trời má, đáng yêu quá trời quá đất mà siêu hài hước. Chỉ dùng màu vàng, xanh biển và xanh lá mạ, nét minh họa trông rất đặc trưng, mình cứ cảm giác trông vừa trong sáng, con trẻ nhưng lại cũng mang nhiều nét suy tư, châm biếm của một người trưởng thành. "Thời gian là thứ thần kì mà ta có thể cảm nhận bằng rất nhiều đơn vị khác nhau. Có người cảm thấy nó thật dài, cũng có người cảm thấy nó thật ngắn. Có lẽ cách chúng ta cảm nhận về thời gian phản ánh cảm nhận của chúng ta về chính bản thân vào thời điểm đó. Điều quan trọng nhất trong cuộc sống có lẽ chính là những đơn vị ta dùng để khắc họa thời gian của mình." Sách còn minh họa mấy hiện tượng đời thường hay ho nữa chứ, như việc nhiều người vừa nghe nhạc vừa lái xe thì sẽ không tính độ dài quãng đường bằng cây số, bằng thời gian, mà là bằng bài hát họ nghe ("nghe hết Summertime thì sẽ đi từ điểm A tới điểm B"), hay việc khi vượt quá giới hạn thì người ta sẽ thấy bình thản (đang chạy deadline thì sẽ thấy adrenaline chảy ầm ầm tim đập thình thình, cơ mà nhỡ bị qua deadline rồi vẫn chưa xong thì sẽ thấy hơi "buông xuôi" hơn - lúc này mới cần nhiều ý chí để hoàn thành nốt này. thế nên là cuộc đời này vẫn cần có deadline haha). Trừ 0.5 vì có mấy chỗ mình chưa hiểu có phải khoa học thiệt không hay là tác giả sáng tạo ra mà chưa có nguồn peer review. Cơ mà rất recommend mua để làm quà tặng cho bạn bè, người thân nhaa, hoặc mua về thi thoảng dở ra đọc cũng vui, hì hì. Chắc chắn sẽ tìm đọc thêm mấy cuốn khác của bác Bunpei, bản Việt hình như có cuốn Cuộc Sống Diệu Kỳ Của Các Nguyên Tố và Suy Nghĩ Vẩn Vơ Về Cái Chết nữa thì phải. Mời các bạn đón đọc Thước Đo Lạ Kỳ Của Trí Não của tác giả Bunpei Yorifuji & Hạnh Nguyễn (dịch).